Ukazała się Księga jubileuszowa z okazji 10-lecia Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury SCIENTIA NOBILITAT pod redakcją M. Manowskiej i R. Pawlik. W Księdze znajduje się mój artykuł pt. "Dopuszczalność wydania postanowienia wstępnego w postępowaniu o ustanowienie służebności przesyłu".

Z wprowadzenia do artykułu:

Zagadnienie dopuszczalności wydania w postępowaniu nieprocesowym postanowień wstępnych jest jednym z kluczowych problemów orzekania w tym trybie postępowania cywilnego, na co wskazuje wieloletnie już zainteresowanie tą tematyką w doktrynie. Zagadnienie to jest także podejmowane w odniesieniu do poszczególnych rodzajów spraw rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym. W ostatnim czasie stało się ono sporne w istotnych z praktycznego punktu widzenia sprawach o ustanowienie służebności przesyłu (art. 626 § 1 w zw. z § 3 k.p.c.). Doprowadziło to do rozbieżności w praktyce orzeczniczej sądów powszechnych, a także zainteresowania tym tematem w doktrynie. Ostatecznie kwestię tą podjął także Sąd Najwyższy w niedawnej uchwale z 15 września 2017 r., III CZP 34/17, w której generalnie dopuszczono możliwość wydania postanowienia wstępnego w sprawach o ustanowienie służebności przesyłu. Mimo tego uzasadnione wydaje się podjęcie tego zagadnienia ponownie, gdyż jak się wydaje dyskusja nad omawianą kwestią nie jest jeszcze całkowicie zamknięta

Pełna treść Księgi dostępna TUTAJ

W dniu 15 maja 2020 r. uczestniczyłem w konferencji (ZOOM webinar) pt. Covid-19 and civil justice organizowanego przez Panią prof. Catherine Piche z Uniwersytetu w Montrealu. Jest to pokłosie projektu naukowego pod tym samym tytułem.

Celem konferencji było udzielenie odpowiedzi na pytanie o sposób postępowania ze sprawami cywilnymi po ustaniu stanu epidemii, w szczególności sposobów radzenia sobie z przewidywaną ogromną liczbą spraw sądowych ( w tym głównie spraw rodzinnych, pracowniczych, gospodarczych).

W konferencji wzięli udział przedstawiciele kilkunastu państw z całego świata. Główne pytania postawione referentom były następujące:

1. How (do) should courts in your country manage the current overflow of COVID-related litigation (and abusive litigation, relative to insurance, breach of contract, etc, and in the form of class actions or non-class, traditional litigation) and/or how will they manage the coming flow of litigation?
2. To your knowledge, have legislators, court administrators, judges and/or practitioners worked on regulations, directives, legislations or other measures to structure the judicial response to this litigation in light of access to justice objectives?
3. Have procedural rules in your country been adapted for the crisis/pandemic, and if so, how?
4. Have virtual courts been used successfully to adjudicate in your country?

Nakładem wydawnictwa CH BECK ukazała się książka pod moją redakcją pod tytułem "Reforma czy kolejna nowelizacja? Uwagi na tle ustawy z 4.7.2019 r. zmieniającej KPC". Monografia zawiera zbiór rozpraw z konferencji, która miała miejsce w zeszłym roku i cieszyła się duża frekwencją. Wszystkie opracowania obejmują zagadnienia nowelizacji k.p.c. z 4 lipca 2019 r. W ramach tej publikacji znajduje się także mój artykuł zatytułowany "O potrzebie definicji nadużycia prawa procesowego na gruncie art. 4¹ KPC".

Z wprowadzenia:

Niniejszy zbiór rozpraw stanowi owoc przemyśleń referentów Konferencji naukowej z dnia 19 maja 2019 r. przygotowanych jednak już po wejściu w życie i po pewnym czasie obowiązywania ustawy z 4 lipca 2019 r. Nie jest to zatem jedynie zbiór referatów tam wygłoszonych, ale pogłębiona refleksja nad dokonanymi zmianami ustawodawczymi i pierwszymi doświadczeniami praktycznymi przy uwzględnieniu przewidywanych skutków noweli. Zamiarem autorów było przedstawienie w sposób przekrojowy dokonanych zmian i ich ocena z punktu widzenia postawionego w tytule tego zbioru pytania, czy nowelizacja z dnia 4 lipca 2019 r. może być uznana za reformę KPC, czy też za kolejną nowelizacją Kodeksu. Nie da się bowiem pominąć, że zakres zmian dokonanych tą ustawą jest ogromny co utrudnia jej jednoznaczna ocenę in genere. To jednak nie tyle liczba dokonanych zmian powinna decydować o zakwalifikowaniu ich pod pojęcie reformy, ale raczej wspólne założenia i cele, spójność oraz kompleksowość dokonanych zmian i realny skonkretyzowany cel, któremu ona przyświeca. Zamiarem moim oraz autorów było, aby odpowiedzi na tak postawione pytanie mógł udzielić czytelnik po lekturze tej książki.

Na stronach wydawnictwa można zapoznać się ze spisem treści i wprowadzeniem

Dostęp do bezpłatnego artykułu mojego autorstwa znajduje się TUTAJ

Nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer Polska ukazało się 5. już wydanie Kodeksu postępowania cywilnego ze schematami mojego autorstwa. Wydanie jest gruntownie zaktualizowane i rozbudowane o nowe schematy, uwzględniające ostatnie zmiany, w tym dużą nowelizację z dnia 4 lipca 2019 r. Zawiera także aktualną treść kodeksu postępowania cywilnego. Wydanie zostało także wykonane w innej formie edytorskiej ułatwiającej korzystanie z treści kodeksu i samych schematów.

Z wprowadzenia do wydania 5.:

Obecne wydanie schematów zostało znacząco rozbudowane. Uwzględnia ostatnie zmiany dokonane w kodeksie postępowania cywilnego, w tym w szczególności ogromną nowelizację dokonaną ustawą z dnia 4 lipca 2019 r.. Wymagało to przeredagowania większości schematów, a także stworzenie dodatkowych schematów oddających nowy kształt i dynamikę postępowania cywilnego.

W ramach czasopisma wydawanego przez Norweski Uniwersytet Arktyczny w Tromso "Septentrio Reports" ukazał się zeszyt poświęcony wpływowi pandemii Covid-19 na postępowanie cywilne. Jest to zbiór kilkunastu raportów krajowych z całego świata poświęconych praktyce i legislacji postępowania cywilnego w dobie epidemii. Jest to też pierwszy wynik współpracy badaczy z zakresu postępowania cywilnego w ramach projektu naukowego pt. COVID and the Judiciary. W publikacji znajduje się także raport z Polski mojego autorstwa.

Septentro Reports, 5, 2020, DOI: https://doi.org/10.7557/sr.2020.5

Z wprowadzenia

The landscape of civil justice has changed rapidly in very short time. The Coronavirus (Covid- 19) pandemic has an impact on civil cases on a global scale that could be characterised as unprecedented. Numerous countries across the globe are facing the question how to enable courts to cope with civil cases in these strange times. Do courts proceed as usual? If not, which cases are dealt with, and how? And perhaps: will the current situation teach us something for the post-pandemic period (which we are all hoping for)?

The impact of the virus is not the same in every country, nor is the way in which governments respond to the situation identical. The consequences for the civil judiciary are varying, not only between countries, but also over time. What seems appropriate today may be considered outdated next week, depending on, what one can call, the societal impact of this virus and current status of the fight against it.

Publikacja w całości do pobrania TUTAJ

Polecam lekturę mojej ekspertyzy na temat wpływu art. 15zzs ustawy o zwalczaniu COVID-19 wprowadzonego tzw. tarczą antykryzysową dla biegu terminów w postępowaniu cywilnym.

Jest to pierwsze opracowanie, które kompleksowo omawia wpływ nowego rozwiązania na bieg terminów ustawowych i sądowych w postępowaniu cywilnym, podejmując nie tylko kwestie bieżące ale także skutki ustania stanu epidemii na dalszy bieg wstrzymanych terminów. 

Ekspertyza jest do pobrania ze strony Ośrodka Studiów, Badań i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych

Z treści ekspertyzy

Z brzmienia przepisu art. 15zzs ustawy o zwalczaniu COVID wynika, że powoduje on wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu terminów, o których mowa w tym przepisie w czasie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Warunkiem powstania skutku, o którym mowa jest zatem ogłoszenie przez Ministra Zdrowia jednego z tych dwóch stanów (...)

Formalnie stan zagrożenia epidemicznego na obszarze całego kraju został ogłoszony z dniem 14 marca 2020 r. (§ 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego Dz. U. poz. 433). Stan epidemii został zaś wprowadzony w dniu 20 marca 2020 r. (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii, Dz. U. poz. 491 z późn. zm.). W tym też dniu przestał obowiązywać stan zagrożenia epidemicznego.

(...) Należy opowiedzieć się za stanowiskiem, że stosowanie art. 15zzs ustawy o zwalczaniu COVID może mieć zastosowanie tylko do terminów, które biegły lub miały rozpocząć bieg w dniu 31 marca 2020 r. Jest to bowiem data wejścia w życie tego przepisu, a jednocześnie jest to dzień, w którym obowiązywał już ogłoszony od dnia 20 marca 2020 r. stan epidemii. Rozciągniecie stosowania art. 15zzs ustawy o zwalczaniu COVID na terminy, które upłynęły najpóźniej w dniu 30 marca 2020 r. nie jest zatem uzasadnione. Oczywiście jeśli termin rozpoczął bieg przed dniem 31 marca 2020 r. i nie upłynął do tego dnia podlega działaniu art. 15zzs ustawy o zwalczaniu COVID, czyli jak stanowi ustawa „ulega zawieszeniu" (...)

Miło mi poinformować, że zostałem włączony do międzynarodowego zespołu badawczego zajmującego się monitorowaniem i wymianą doświadczeń na temat wpływu pandemii wirusa CoVid-19 na postępowanie cywilne "COViD - 19 and the Judiciary"

Projekt badawczy jest oddolną inicjatywą kilkunastu naukowców z zakresu postępowania cywilnego , koordynowaną przez Uniwersytet w Leiden. Jego celem jest wymiana doświadczeń na temat wpływu pandemii na legislację i praktykę w obszarze postępowań sadowych (w szczególności cywilnych)

Zadaniem grupy jest zebranie dotychczasowych doświadczeń , ich ocena i zaproponowanie optymalnych rozwiązań służących zminimalizowaniu wpływu pandemii na sprawność i efektywność postępowań cywilnych.

Docelowo wyniki badań mają zakończyć się międzynarodowym webinarium oraz publikacją zbiorową.

Najnowszy numer Polskiego Procesu Cywilnego (2020, nr 1) został w całości poświęcony nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 4 lipca 2019 r. W numerze opublikowany został artykuł mojego autorstwa pt. "Zmiany w przepisach o postępowaniu apelacyjnym w świetle modelu apelacji cywilnej" . Wskazuję w nim na najistotniejsze zmiany w odniesieniu do apelacji i postępowania apelacyjnego i próbuję zderzyć je z założeniami o modelu apelacji pełnej.

Z wprowadzenia do artykułu:

Ustawą z 4.07.2019 r. wprowadzono zmiany w postępowaniu apelacyjnym. Zmiany te nie mogą być uznane za jedynie techniczne lub doprecyzowujące. Mają bowiem zróżnicowany charakter. W doktrynie dokonano przeglądu i wstępnej analizy zmian w tym zakresie. Celem opracowania nie jest omówienie wyczerpująco wszystkich zmian w przepisach o apelacji i postępowaniu apelacyjnym, a jedynie wskazanie na te z nich, które mogą być oceniane z punktu widzenia obecnie obowiązującego modelu apelacji. Wydaje się bowiem, że przynajmniej część z nich może być odczytywana jako próba odmiennego ujęcia charakteru apelacji. Choć ustawodawca frontalnie nie zdecydował się na zmianę samego modelu apelacji, jako apelacji pełnej, to część z dokonanych nowelizacją zmian koliduje z jej założeniami w sposób wyraźny lub pośredni. Wymaga zatem dokonania oceny, czy skutkiem przyjętej nowelizacji może być odejście od obowiązującego modelu, czy też zmiany te mają jedynie znaczenie techniczne i doprecyzowujące.

Spis treści numeru można zobaczyć TUTAJ

Ukazała  się nowa publikacja zbiorowa pt. "Sądowe postępowanie egzekucyjne. Nowe wyzwania i perspektywy" pod red. J. Jagieły. Książka stanowi efekt konferencji naukowej, która odbyła się w zeszłym roku na Uniwersytecie Warszawskim.

W zbiorze znajduje się rozdział mojego autorstwa zatytułowany: Wnioski wierzyciela złożone "w celu szykany dłużnika" (art. 801 par 2 i 3 KPC). Omawiam w nim nowe uregulowanie ustawowe mające na celu zwalczanie nadużycia prawa procesowego cywilnego, którego może dopuszczać się wierzyciel w postępowaniu egzekucyjnym.

Z wprowadzenia do mojego opracowania:

Ustawą z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych wprowadzono art. 801 § 2 i 3 KPC, znacznie rozbudowując dotychczasową regulację dotyczącą obowiązków komornika na etapie wszczęcia egzekucji związanych z poszukiwaniem majątku dłużnika. Wspominane przepisy miały na celu sankcjonowanie przez komornika nadużyć ze strony wierzyciela, które mogą mieć miejsce w związku z jego wnioskami o podjęcie określonych czynności egzekucyjnych, złożenie wyjaśnień lub o udzielenie informacji na podstawie art. 761 KPC. Jednocześnie oba wskazane przepisy wprowadziły do KPC nowe pojęcie „szykany dłużnika”, które jak dotąd nie miało normatywnego umocowania, a które stanowi jedną z głównych przesłanek zastosowania sankcji, o których mowa w art. 801 § 2 i 3 KPC. Jak dotychczas nie powstało opracowanie poświęcone kwestii tych przepisów, choć liczna jest już literatura dotycząca nowych regulacji związanych z poszukiwaniem majątku dłużnika przez komornika.

Spis treści i fragmenty książki można pobrać TUTAJ

Ukazał się nowy numer miesięcznika Palestra (nr 11-12/2019), który w całości został poświęcony nowelizacji k.p.c. z 4 lipca 2019 r.

W numerze znajdziecie mój tekst otwierający i omawiający kluczowe aspekty nowelizacji pt. "O nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 4.07.2019 r. w ogólności".

Z treści:

Z pewnością wciąż jest za wcześnie na dokonanie całościowej oceny zmian wprowadzonych ustawą z 4.07.2019 r., gdyż to ostatecznie praktyka stosowania przepisów będzie kluczowa, a ta w związku z niejednoznacznym brzmieniem przepisów dopuszczającym często różne kierunki interpretacyjne jest dość trudna do przewidzenia. Niemniej pierwsze opinie na temat zmian zostały już wyrażone, a ocena ta jest zróżnicowana. Jedno co jest pewne, to że nie można wprowadzonej nowelizacji ocenić jednolicie. Poza bowiem przepisami, które były oczekiwane, pojawiły się w niej rozwiązania nowe, często wręcz zaskakujące, które już na pierwszy rzut oka wydają się rozwiązaniami zbyt daleko idącymi albo co najmniej niedostatecznie uzasadnionymi. (...)

Konieczne jest spojrzenie na dokonaną nowelizację w sposób ogólny i wskazanie tych rozwiązań, które budzą nadzieję, że dojdzie do usprawnienia postępowania bez jednoczesnego ryzyka naruszenia podstawowych gwarancji procesowych stron, jak i tych, które mogą budzić uzasadnione wątpliwości.

Spis treści i wybrane artykuły znajdziesz TUTAJ